
၁
တစ်ရံရောအခါက
ပစ္စုပ္ပန်ကာလကို မေးခွန်းထုတ်နေသော အတိတ်ကာလက ဓာတ်ပုံများ
“ကြည့်ပါလား၊ ငါတို့ ဒီမှာနေနေကြတာ ဘယ်လောက်ကြာပြီလဲဆိုတာ ကြည့်ပါ။ ငါတို့ ဘယ်သူတွေလဲဆိုတာကို ကြည့်ပါ။ ခင်ဗျား ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်တွေးကြည့်ပေါ့”
မိုဟမ္မဒ်၊ ရိုဟင်ဂျာ လူကြီးသူမတစ်ဦး (၂၀၂၃)
ရိုဟင်ဂျာများက ပံ့ပိုးပေးခဲ့သော ဓာတ်ပုံဟောင်းများ၊ မိသားစုပိုင် ပစ္စည်းများ၊ မှတ်တမ်းမှတ်ရာ အထောက်အထားများ၊ စာများ နှင့် သရုပ်ဖော်ပုံများကို ပုဂ္ဂလပိုင် သို့မဟုတ် အများပြည်သူလက်လှမ်းမီနိုင်သည့် မှတ်တမ်းများမှ ရရှိသည့် သမိုင်းအချက်အလက်များနှင့် ပေါင်းစည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤမိသားစုမှတ်တမ်းများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် သမိုင်းဝင်တည်ရှိခဲ့မှုဆိုင်ရာ သက်သေခံအထောက်အထားများမှာ ရိုဟင်ဂျာလူထုကဲ့သို့ပင် ကမ္ဘာအနှံ့တွင် ပြန့်ကျဲနေခဲ့သည်။ ဤပရောဂျက်က အတိတ်တွင်ရှိခဲ့သော ထိုမှတ်တမ်းများ၊ ဇာတ်လမ်းများကို ပစ္စုပ္ပန်ကာလသို့ ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာပေးခြင်းဖြစ်သည်။

“ဒီဟာက ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သက်သေပြနေတာပါပဲ”
“ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်”
“ကျွန်တော်တို့ ကျောင်းတွေမှာစာသင်ပေးကြတယ်၊ အင်ဂျင်နီယာတွေ ၊ ဆရာဝန်တွေလုပ်ခဲ့ကြပြီး ပညာရှင်တွေအဖြစ် အသက်မွေးခဲ့ကြတယ်”
“မြန်မာပြည်က ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ကျွန်တော်တို့ မဲပေးခဲ့ဖူးပြီး မြေယာပိုင်ဆိုင်ခွင့်လည်းရခဲ့ကြပါတယ်”
“ကျွန်တော်တို့မှာ နိုင်ငံရေးပါတီတွေရှိခဲ့တယ်”
“၁၈၂၃ ခုနှစ်မတိုင်ခင်ကတည်းက ရိုဟင်ဂျာတွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားရှိပါတယ်”
“ကောလိပ်ကနေ ကျွန်တော် ဘွဲ့ရခဲ့ပါတယ်”
“ကျွန်တော်တို့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဖြစ်ပါတယ်”
“ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မှတ်တမ်းမှတ်ရာ အထောက်အထားတွေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ဘိုးဘေးဘီဘင်တွေရဲ့ မှတ်တမ်းမှတ်ရာ အထောက်အထားတွေအားလုံးဟာ ကျွန်တော်တို့ပိုင်ဆိုင်သမျှထဲမှာ အရေးကြီးဆုံးအရာတွေပဲလို့ ထင်ပါတယ်”
“ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ရေးခဲ့တဲ့အတိုင်ပင်ခံတွေထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာ နှစ်ယောက်လည်း ပါခဲ့တယ်”
“ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ ဖြစ်တည်မှုက အမြဲလိုလို ခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ရတယ်”
“သူတို့က ဒီအထောက်အထားတွေကို သိမ်းယူကြပြီးတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ ဖြစ်တည်မှုကို တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဖြည်းဖြည်းချင်း စနစ်တကျနဲ့ ဖျောက်ဖျက်ဖို့ လုပ်ခဲ့ကြတယ်”
“သူတို့က ကျွန်တော်တို့ကို နိုင်ငံထဲကနေ ဖယ်ထုတ်ပစ်ဖို့ ဒါတွေအကုန်လုံးကို လုပ်ခဲ့ကြတာ။ ဒါက လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုပဲ မဟုတ်လား”
“ဗြိတိသျှတွေနဲ့အတူ ဂျပန်တွေကို ကျွန်တော်တို့ တိုက်ထုတ်ခဲ့ကြတယ်”
“ကျွန်တော်တို့က ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပါပဲ။ ကျွန်တော်တို့က နိုင်ငံကို ဒီလိုအလုပ်အကျွေးပြုခဲ့ကြတယ်”
“ကျွန်တော်တို့ မိဘဘိုးဘွားတွေရဲ့ အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ကတ်ပြားဟောင်းတွေနဲ့တင် သက်သေအထောက်အထားက လုံလောက်နေပြီ မဟုတ်လား”
“မြန်မာပြည်ဟာ ကျွန်တော့်အိမ်ပဲ၊ အဲ့ဒီကိုပဲ ပြန်သွားချင်တယ်”
“ကျွန်တော်တို့ဟာ အစကတည်းက ရိုဟင်ဂျာတွေပါပဲ”
“ဒါက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဇာတိမြေပါ”
စုပေါင်းစကားသံများ
ရိုဟင်ဂျာ အများအပြားနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ခြင်းမှ ထုတ်နုတ်ထားသည့် စကားများဖြစ်သည်။
၁၉၆၅
၁၉၆၀ ခုနှစ်များ
၁၉၅၀ ခုနှစ်များ
၁၉၅၀ ခုနှစ်များ
၁၉၅၀
“မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဆိုပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်တော့ အာရကန်ပြည်က အမြဲတမ်းကို မွေးရပ်မြေဖြစ်ခဲ့တာ”
နုရ်၊ ရိုဟင်ဂျာ လူကြီးသူမတစ်ဦး (၂၀၁၉)
၁၉၆၀
၁၉၇၁
၁၉၆၈
၁၉၅၀ ခုနှစ်များ
၁၉၈၀
၁၉၈၀
၁၉၇၈
၁၉၆၁
“ဒါက ကျွန်တော့သမိုင်း။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သမိုင်း။ ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးရဲ့သမိုင်း။ ဒါက ကျွန်တော်တို့ဘယ်သူတွေလဲဆိုတာနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကမ္ဘာကို ပြနေတာပဲ”
အဘူ၊ ရိုဟင်ဂျာ လူကြီးသူမတစ်ဦး (၂၀၂၃)
၁၉၅၃
၁၉၈၀
၁၉၆၁
၁၉၅၃
၁၉၅၅
"ကျွန်တော်က Ek Khaale (တစ်ရံရောအခါက) ဆိုတာနဲ့ စကားစပြောလိုက်ရင် နားထောင်သူတွေက စိတ်ထိခိုက်ရတယ်။ ဒီလိုစလိုက်တာက အတိတ်က နာကျင်စရာကောင်းတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေကို ပြောပြတော့မယ်ဆိုတာကို သူတို့ သိလိုက်ရလို့လေ”
အေနာမိုလ် (၂၀၂၃)